Prawo o notariacie
Czynności notarialne wykonywane przez notariusza reguluje Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz.U.2017.0.2291 t.j.). Zawiera informacje dotyczące przepisów ogólnych, zasady powoływania oraz odwoływania notariusza (kandydatura, termin uruchomienia kancelarii, ślubowanie), jego prawa oraz obowiązki, odpowiedzialność za szkody oraz odpowiedzialność dyscyplinarną. Ponadto , która szczegółowo opisuje czynności notarialne, do wykonania których zobowiązany jest notariusz, w tym również sposób, w jaki powinna być prowadzona jego kancelaria.
Ustawa określa charakter aktów notarialnych, aktów poświadczenia dziedziczenia, doręczania oświadczeń, sporządzania protokołów, protestów, wypisów, odpisów i wyciągów, a także opisuje zagadnienia związane z przyjmowaniem dokumentów na przechowywanie. W sposób szczegółowy przedstawia, w jaki sposób powinny zostać stworzone i jakie obowiązki ciążą na notariuszu jako osobie zaufania publicznego.
Ustawa w sposób jasny określa zasady nadzoru nad notariatem, strukturę organizacji i kompetencje samorządu, a także inne zasady związane z działaniami podejmowanymi przez notariusza. Uprawnia go do wykonywania określonych czynności notarialnych w ściśle określonym miejscu, jakim jest kancelaria. Dokument definiuje również zasady wynagrodzenia za dokonanie czynności notarialnych. Notariuszowi przysługuje wynagrodzenie ustalone na podstawie umowy między stronami, ale jednocześnie nie może być ono wyższe, niż stawki taksy notarialnej ,których wysokość reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.06.2004r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej ( t.j. Dz.U.2013r.,, poz.237) .
Na podstawie odrębnych przepisów Notariusz zobowiązany jest również do pobierania podatków oraz opłat sądowych, które stanowią należność ( dochód) Skarbu Państwa i w związku z tym notariusz pobrany podatek i opłatę sądową przelewa na rachunki właściwego Urzędu Skarbowego i Sądu.
Do nadawania aktom mocy prawnej notariusz stosuje własnoręcznie wykonany podpis oraz pieczęć urzędową z wizerunkiem orła. Jego obowiązkiem jako osoby zaufania publicznego jest dokładne sprawdzanie zgodności informacji oraz treści zawartych w aktach z przedłożonymi przez strony dokumentami urzędowymi, a także weryfikowanie danych stron biorących udział w procedurach.
Ustawa była wielokrotnie nowelizowana – ostatnie zmiany miały miejsce w 2018 roku (ustawa z dnia 26 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, Dz.U. z 2018 r. poz. 398).
Z jakimi sprawami udać się do notariusza?
Zgodnie z polskimi przepisami prawa wszystkie dokumenty sporządzone u notariusza stają się dokumentami urzędowymi i mają moc prawną. Właśnie dlatego przed notariuszem zawierane są najważniejsze dla danej sytuacji i obrotu spraw umowy. Ponadto w polskim prawie są wskazane umowy, które muszą zostać zawarte u notariusza, a należy do nich umowa m.in.: kupna i sprzedaży wszelkich nieruchomości, darowizny wszelkiego rodzaju nieruchomości, ustanowienia odrębnej własności lokalu, intercyzy, podziału wspólnego majątku, podziału spadku, oddania gruntu w wieczyste użytkowanie, dożywocia, testament, a także wszelkiego rodzaju pełnomocnictwa. Jeżeli nie są Państwo pewni, czy sytuacja, w której się znajdujecie może zostać rozwiązana przez notariusza, to można zasięgnąć w tej kwestii opinii w Kancelarii Notarialnej Przemysławy Bakalskiej-Sochaj.
Czym jest akt notarialny?
Akt notarialny jest to szczególna forma czynności prawnej (np. nieruchomości można sprzedać/kupić wyłącznie na podstawie aktu notarialnego). Umowę w formie aktu notarialnego może sporządzić wyłącznie notariusz. Czynność ta należy do podstawowych obowiązków notariusza z racji wagi, jaką posiadają tego rodzaju dokumenty urzędowe. Czynność sporządzenia dokumentu przeprowadzana jest zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a także wolą stron.
Jak wygląda sporządzanie dokumentów w formie aktu notarialnego?
Akty notarialne sporządzane są przez notariusza, który spisuje i redaguje treści oświadczeń woli, a jednocześnie dba o to aby były one zgodne z obowiązującymi normami prawnymi . Czyni to na prośbę stron, które następnie zapoznają się dokładnie z podyktowaną przez siebie i spisaną przez notariusza treścią aktu notarialnego. Jeżeli jest ona zgodna z intencjami stron oraz obowiązującymi przepisami wówczas akt notarialny jest podpisany przez osoby składające te oświadczenia oraz notariusza.
Co powinno znaleźć się na akcie notarialnym?
Akt notarialny stanowi dokument urzędowy i potwierdza dokonanie określonej czynności prawnej. Dokument ten zostaje sporządzony przez notariusza, jeżeli taki jest wymóg przepisów prawa lub jeżeli zdecydują tak strony.
- miejsce i datę sporządzenia dokumentu (dzień, miesiąc, rok),
- imię i nazwisko notariusza oraz jego siedzibę,
- imiona i nazwiska osób fizycznych (Stron lub ich pełnomocników), PESEL, a także imiona rodziców i adres zamieszkania, numer dowodu tożsamości (ważny dowód osobisty lub paszport),
- nazwę i siedzibę osób prawnych bądź innych podmiotów biorących udział w akcie,
- imiona i nazwiska oraz adres zamieszkania osób działających w umieniu osób prawnych,
- oświadczenie stron,
- dokumenty na podstawie których sporządzany jest akt notarialny,
- informacje dotyczące wysokości opłat sądowych oraz podatków należnych Skarbowi Państwa, które notariusz ma obowiązane pobrać i przesłać do odpowiednich Sądów oraz Urzędów Skarbowych, a także taksy notarialnej,
- stwierdzenie (na żądanie stron) faktów oraz istotnych okoliczności, jakie zaszły przy spisywaniu dokumentu,
- potwierdzenie, że akt został przeczytany, przyjęty oraz podpisany,
- podpisy osób, które brały udział przy spisywaniu dokumentu,
- podpis notariusza, nadający ważność prawną spisanemu aktowi notarialnemu
Czym jest wypis aktu notarialnego?
Wypis aktu notarialnego (w potocznym języku określany kopią) jest dokładnym odzwierciedleniem oryginału i może być wydany wyłącznie osobie, która brała udział w akcie osobiście lub przez pełnomocnika, jak też osobie wyraźnie w akcie wskazanej (z imienia, nazwiska oraz innych danych do identyfikacji). Oryginał aktu notarialnego nie może opuścić miejsca przechowywania, a więc kancelarii, dlatego osoby uczestniczące otrzymują wypisy, które mają moc oryginału. Ponadto na wypis jest podpisany przez notariusza i opatrzony jego pieczęcią.
Kiedy notariusz może odmówić wykonania czynności?
Notariusz, jako osoba zaufania publicznego, może odmówić dokonania określonej czynności notarialnej jeśli uzna, że jest ona niezgodna z prawem lub godzi w interesy stron bądź innych osób. Reguluje to art. 80 par. 2 Ustawy o notariacie z 14 lutego 1991 roku, z którego wynika, że notariusz czuwa nad „należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne”.
Od notariusza wymaga się przede wszystkim bezstronności oraz postępowania zgodnie z obowiązującym prawem i zasadami współżycia społecznego. Przed przystąpieniem do czynności notarialnej zobowiązany jest do sprawdzenia, czy dana czynność zgodna jest z obowiązującymi przepisami prawa. Sprawdza także autentyczność dokumentów i zawartych w nich informacji, a także ocenia zdolność osób oraz stron do oświadczania woli i dokonania określonej czynności notarialnej. Notariusz nie może ponadto przeprowadzać czynności prawnych, które obejmują samego notariusza lub członków jego najbliższej rodziny (małżonka, krewnych bądź związanych z notariuszem na zasadzie przysposobienia, opieki bądź kurateli).
Należy pamiętać przy tym, że notariusz dokonuje odmowy wykonania danej czynności prawnej zgodnie z własną oceną sytuacji. W związku z tym odmowę dokonania określonej czynności notariusz musi zaprotokołować. Osobę, której odmówił, powinien o swojej decyzji nie tylko poinformować, ale także pouczyć o prawie oraz trybie jej zaskarżenia. W ciągu najbliższych siedmiu dni można odwołać się od decyzji notariusza, żądając m.in. uzasadnienia odmowy na piśmie.
Co jest potrzebne do notariusza?
W zależności od czynności, jakie ma wykonać notariusz, konieczne jest dostarczenie odpowiednich dokumentów. Poniżej przedstawione zostaną niezbędne dokumenty oraz dane w sprawach, z którymi najczęściej zgłaszają się Klienci do mojej kancelarii:
Sprzedaż lub darowizna mieszkania z księgą wieczystą: odpis zwykły z księgi wieczystej, wypis z rejestru gruntu i rejestru lokali, tytuł nabycia (w przypadku nabycia przez dziedziczenie – zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o uregulowaniu właściwego podatku), dane osobowe Kupujących i Sprzedających, Obdarowanych (imiona, nazwiska, imiona rodziców, numer i seria dowodu osobistego lub paszportu, PESEL, adres zameldowania); firmy zobowiązane są także do dostarczenia aktualnego odpisu KRS lub wpisu do ewidencji działalności gospodarczej oraz numerów REGON i NIP.
Sprzedaż lub darowizna działki lub nieruchomości zabudowanej: odpis zwykły z księgi wieczystej, wypis z rejestru gruntu i rejestru lokali, wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy dla działki (możliwe jest także dostarczenie stosownego zaświadczenie o braku takiego plany bądź ważnej decyzji o warunkach zabudowy), opis nieruchomości, tytuł nabycia (w przypadku nabycia przez dziedziczenie – zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o uregulowaniu właściwego podatku), dane osobowe Kupujących i Sprzedających, Obdarowanych (imiona, nazwiska, imiona rodziców, numer i seria dowodu osobistego lub paszportu, PESEL, adres zameldowania); natomiast firmy muszą dodatkowo dostarczyć aktualny odpis KRS lub wpisu do ewidencji działalności gospodarczej oraz numerów REGON i NIP.
Sprzedaż spółdzielczego prawa własnościowego do lokalu: zaświadczenie ze spółdzielni o przysługującym prawie do lokalu, tytuł nabycia (w przypadku nabycia przez dziedziczenie – zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o uregulowaniu właściwego podatku), odpis z księgi wieczystej, jeżeli została założona, dane osobowe Kupujących i Sprzedających (imiona, nazwiska, imiona rodziców, numer i seria dowodu osobistego lub paszportu, PESEL, adres zameldowania).
Testament: dane osobowe osoby sporządzającej testament oraz powoływanej do spadku ( imiona, nazwiska, imiona rodziców, PESEL, adres zameldowania, data urodzenia).
Akt poświadczenia dziedziczenia: akt zgonu spadkodawcy, PESEL zmarłego (przecięty dowód osobisty lub zaświadczenie z właściwej gminy), testament (jeśli był sporządzony), akt stanu cywilnego spadkobiercy – skrócone odpisy aktu urodzenia (kobiety niezamężne, mężczyźni), skrócone akty małżeńskie (kobiety zamężne).
Intercyza: skrócony odpis aktu małżeństwa, dane osobowe małżonków lub przyszłych małżonków (imiona, nazwiska, imiona rodziców, numer i seria dowodu osobistego lub paszportu, PESEL, adres zameldowania).
Od notariusza wymaga się przede wszystkim bezstronności oraz postępowania zgodnie z obowiązującym prawem i zasadami współżycia społecznego. Przed przystąpieniem do czynności notarialnej zobowiązany jest do sprawdzenia, czy dana czynność zgodna jest z obowiązującymi przepisami prawa. Sprawdza także autentyczność dokumentów i zawartych w nich informacji, a także ocenia zdolność osób oraz stron do oświadczania woli i dokonania określonej czynności notarialnej. Notariusz nie może ponadto przeprowadzać czynności prawnych, które obejmują samego notariusza lub członków jego najbliższej rodziny (małżonka, krewnych bądź związanych z notariuszem na zasadzie przysposobienia, opieki bądź kurateli).
Należy pamiętać przy tym, że notariusz dokonuje odmowy wykonania danej czynności prawnej zgodnie z własną oceną sytuacji. W związku z tym odmowę dokonania określonej czynności notariusz musi zaprotokołować. Osobę, której odmówił, powinien o swojej decyzji nie tylko poinformować, ale także pouczyć o prawie oraz trybie jej zaskarżenia. W ciągu najbliższych siedmiu dni można odwołać się od decyzji notariusza, żądając m.in. uzasadnienia odmowy na piśmie.
Jak długo notariusz przechowuje dokumenty w kancelarii?
Wszystkie akty notarialne spisane w Kancelarii Notarialnej oraz załączone dokumenty przechowywane są przez notariusza przez okres dziesięciu lat. Po tym czasie notariusz przekazuje je Sądowi Rejonowemu Wydziałowi Ksiąg Wieczystych właściwemu według miejsca położenia Kancelarii Notarialnej. Dla naszej kancelarii notarialnej jest to Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych Wrocław Stare Miasto. Stronom wydawane są wypisy opatrzone pieczęcią urzędową oraz podpisem notariusza, które stanowią wierną kopię oryginału i posiadają tę samą moc prawną.
Czym różni się wypis od odpisu?
Do jednej z wielu czynności notarialnych należy sporządzanie odpisów, wypisów oraz wyciągów z dokumentów. Każdy z nich różni się od siebie w kilku istotnych kwestiach i nie należy ich ze sobą mylić. W potocznym rozumowaniu mają one to samo znaczenie, z perspektywy urzędowej są to jednak zupełnie inne określenia. Pokrótce wyjaśnimy, czym się od siebie różnią.
Wypis stanowi wierną kopię oryginału. Nie mogą więc znaleźć się w nim żadnego rodzaju poprawki oraz przekreślenia. Wydawany jest przez notariusza jako wierna kopia aktu notarialnego, posiada zatem tę samą moc prawną. Wypis może zostać wręczony wyłącznie do rąk osób, które są stronami sporządzonego aktu lub które zostały wskazane w dokumencie jako uprawnione do otrzymania wypisu. Wydawany jest na żądanie stron np. gdy strony potrzebują dokumentu do przedłożenia w instytucji państwowej, nie mogąc posłużyć się oryginałem – ten powinien pozostać w kancelarii notarialnej.
Odpis w sposób wierny odtwarza treść oryginału aktu notarialnego, nie jest jednak jego dokładną kopią. Można sporządzić go ręcznie, opisując nie tylko treść, ale także wygląd samego dokumentu. Do wykonania odpisu używa się również skanerów i kserokopiarek. Określenie to używane jest w stosunku do dokumentów urzędowych, które nie są oryginałami.
Wyciąg stanowi fragment z aktu notarialnego, istotny ze względu na swoje brzmienie. Zawiera skrót oryginalnej, większej całości. Przez instytucje państwowe nazywany również odpisem skróconym (akt urodzenia lub akt małżeństwa). Znajdują się w nim najważniejsze informacje o dokumencie.
Czym różni się testament własnoręczny od notarialnego czy allograficznego?
Dla wielu testament pozostaje jedną z najpopularniejszą formą zabezpieczenia spadku po śmierci. Spisanie ostatniej woli w formie dokumentu jest czynnością, która pozwala ze spokojem podejść do porządkowania spraw majątkowych. Istnieje kilka sposobów na sporządzenie testamentu, różnią się jednak od siebie w kilku istotnych aspektach. Istnieją trzy rodzaje testamentów zwykłych: własnoręczny, notarialny oraz allograficzny.
Testament własnoręczny to najprostszy sposób na spisanie ostatniej woli. Spadkodawca wyszczególnia na kartce papieru (bez użycia maszyny do pisania lub komputera), co i komu przysługuje po jego śmierci. Następnie dokument musi zostać podpisany i schowany w bezpiecznym miejscu – bez podpisu będzie nieważny. Istotne, aby choć jeden członek najbliższej rodziny wiedział, gdzie znajduje się testament na wypadek nagłej śmierci spadkodawcy. Dokument sporządzony własnoręcznie posiada taką samą moc prawną, jak akt sporządzony u notariusza, ale jest znacznie bardziej narażony na zniszczenie, zgubienie lub podrobienie.
Testament notarialny sporządzony zostaje przez notariusza i przybiera formę aktu notarialnego. W ten sposób zyskuje również zabezpieczenie – nikt nie może od tego momentu podmienić lub zniszczyć dokumentu. Notariusz, jeszcze przed przygotowaniem aktu, zobowiązany jest do sprawdzenia poczytalności osoby chcącej spisać ostatnią wolę. Jeśli stan zdrowia spadkodawcy nie pozwala na spisanie testamentu, notariusz może odstąpić do wykonania tej czynności. W przypadku braku takich przeciwwskazań notariusz ma obowiązek spisania ostatniej woli, odczytania treści, a następnie uzyskania podpisu spadkodawcy w dokumencie. Notariusz może przechować testament własnoręczny w depozycie, a także zarejestrować go w Notarialnym Rejestrze Testamentów.
Testament allograficzny wymaga obecności urzędnika państwowego oraz dwóch świadków. Sporządzany jest w przypadku, gdy spadkodawca ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie samodzielnie spisać ostatniej woli. Po ręcznym spisaniu testamentu przez urzędnika zostaje on odczytany w obecności świadków, a następnie podpisany przez obecnych.
Kiedy podział majątku można przeprowadzić u notariusza?
Zwykle kwestia podziału wspólnego majątku kojarzy się z wizytą w sądzie i długim, kosztownym procesem. Wraz z chwilą zawarcia małżeństwa (i w przypadku braku intercyzy), powstaje wspólność majątkowa małżeńska. Z chwilą decyzji o separacji lub rozwodzie pojawia się jednak problem podziału dotychczas wspólnego majątku. Jednak w tej sytuacji nie ma konieczności korzystania z pomocy sądu – czynność tę można przeprowadzić również w kancelarii notarialnej. Aby tak stało, należy spełniać ku temu kilka istotnych warunków.
Podział majątku może mieć miejsce nie tylko w przypadku rozpadu związku, ale także z chwilą ogłoszenia upadłości firmy, śmierci jednego z małżonków lub spisania intercyzy w trakcie trwania związku. Czynność tę można przeprowadzić u notariusza, a gdy gdy majątek wspólny obejmuje takie przedmioty, jak nieruchomości, prawa własnościowe do lokalu, prawa do wieczystego użytkowania gruntu bądź też spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – umowa musi być sporządzona u notariusza w formie aktu notarialnego . Istotne jest również to, aby obie strony chciały w sposób dobrowolny przeprowadzić podział wspólnego majątku. Tylko w takich okolicznościach możliwe jest przeprowadzenie tej czynności w kancelarii notarialnej.
Po wspólnych ustaleniach i uzyskaniu konsensusu można przejść do przygotowania odpowiedniej umowy. Notariusz sporządza umowę podziału majątku. Jeżeli małżeństwo trwa ( np. nie było rozwodu) , a małżonkowie chcą ustanowić rozdzielność majątkową i dokonać podziału majątku wspólnego istnieje możliwość przygotowania drugiej umowy – o ustanowieniu rozdzielności majątkowej – z czego strony często korzystają, aby kwestie formalne załatwić w jak najkrótszym czasie. Niezbędne są do tego dokumenty poświadczające m.in.: ustanie wspólnoty majątkowej, przedmiot umowy, sposób podziału majątku, opłaty oraz charakter samego majątku.
Dokonanie podziału majątku w sposób polubowny, bez dodatkowych roszczeń, przebiega nie tylko szybciej, ale także mniejszym kosztem. Małżonkowie nie muszą również prosić w tej sytuacji o obecność rzeczoznawców oraz pełnomocników procesowych.
Testament własnoręczny to najprostszy sposób na spisanie ostatniej woli. Spadkodawca wyszczególnia na kartce papieru (bez użycia maszyny do pisania lub komputera), co i komu przysługuje po jego śmierci. Następnie dokument musi zostać podpisany i schowany w bezpiecznym miejscu – bez podpisu będzie nieważny. Istotne, aby choć jeden członek najbliższej rodziny wiedział, gdzie znajduje się testament na wypadek nagłej śmierci spadkodawcy. Dokument sporządzony własnoręcznie posiada taką samą moc prawną, jak akt sporządzony u notariusza, ale jest znacznie bardziej narażony na zniszczenie, zgubienie lub podrobienie.
Testament notarialny sporządzony zostaje przez notariusza i przybiera formę aktu notarialnego. W ten sposób zyskuje również zabezpieczenie – nikt nie może od tego momentu podmienić lub zniszczyć dokumentu. Notariusz, jeszcze przed przygotowaniem aktu, zobowiązany jest do sprawdzenia poczytalności osoby chcącej spisać ostatnią wolę. Jeśli stan zdrowia spadkodawcy nie pozwala na spisanie testamentu, notariusz może odstąpić do wykonania tej czynności. W przypadku braku takich przeciwwskazań notariusz ma obowiązek spisania ostatniej woli, odczytania treści, a następnie uzyskania podpisu spadkodawcy w dokumencie. Notariusz może przechować testament własnoręczny w depozycie, a także zarejestrować go w Notarialnym Rejestrze Testamentów.
Testament allograficzny wymaga obecności urzędnika państwowego oraz dwóch świadków. Sporządzany jest w przypadku, gdy spadkodawca ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie samodzielnie spisać ostatniej woli. Po ręcznym spisaniu testamentu przez urzędnika zostaje on odczytany w obecności świadków, a następnie podpisany przez obecnych.
Jak wygląda umowa najmu okazjonalnego? Jak wynająć bezpiecznie mieszkanie?
Mimo że umowa najmu okazjonalnego zdążyła już na dobre zadomowić się w polskim prawie, to wciąż niewiele osób korzysta z tej możliwości. Wymaga ona bowiem większego zaangażowania zarówno ze strony właściciela lokalu, jak i najemcy. Warto jednak bliżej przyjrzeć się tej formie zawierania umowy, zwłaszcza że powstała ona w celu ochrony praw wynajmującego.
Najem okazjonalny stanowi szczególny typ najmu, który zabezpiecza interesy właściciela nieruchomości przed nieuczciwym postępowaniem najemcy. Przysługuje wyłącznie osom będącym w posiadaniu lokali przeznaczonych do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Zawarte w niej wymogi w znacznie większym stopniu wpływają na możliwości właściciela, który łatwiej może pozbyć się niechcianego lokatora lub zmusić go prawnie do opuszczenia zajmowanego mieszkania.
Umowa najmu okazjonalnego może zostać podpisana na nie więcej niż 10 lat, z możliwością jej późniejszego przedłużenia. Zawierana jest między osobą wynajmującą a najemcą i musi zostać podpisana przez wszystkie zainteresowane strony pod rygorem nieważności. Powinna zawierać oświadczenia najemcy oraz właściciela dotyczące charakteru objęcia lub udostępnienia lokalu na jasnych zasadach. Następnie najemca musi udać się do notariusza celem sporządzenia w formie aktu notarialnego oświadczenia o poddaniu się egzekucji co do opróżnienia (opuszczenia) lokalu po wygaśnięciu umowy najmu. Umowa wygasa wraz z datą wypowiedzenia lub po upływie czasu, na jaki została zawarta.
Lokator, który nie opuści mieszkania w terminie wyznaczonym w umowie, musi liczyć się z postępowaniem egzekucyjnym oraz tym, że wynajmujący może wejść na drogę prawną – prawidłowo spisana umowa najmu okazjonalnego wraz z oświadczeniem o poddaniu się przez najemcę egzekucji pozwala mu na dochodzenie swoich racji w sądzie.
Czym jest umowa darowizny?
Darowanie drugiej osobie wartościowych przedmiotów lub pieniędzy jest możliwe dzięki umowie darowizny. Pozwala ona na przekazanie na rzecz obdarowanego niemal każdego przedmiotu, nie tylko kosztowności, nieruchomości czy samochodu, ale także innych przedmiotów takich jak: zbiór książek, kolekcja znaczków, meble. Istnieje również inna możliwość – a mianowicie darowanie długów drugiej osobie.
Czym jest dziedziczenie ustawowe?
Pomimo tego, że istnieją jasne procedury i szereg możliwości związanych ze sporządzeniem testamentu, wciąż nie wszyscy należycie dbają o to, aby uporządkować kwestie majątkowe przed śmiercią. W przypadku, gdy zmarły nie wskazał spadkobierców, z pomocą przychodzi więc dziedziczenie ustawowe. Odbywa się ono zgodnie z przepisami prawa spadkowego. Korzysta się z niego nie tylko w przypadku, gdy zmarły nie wskazał spadkobierców, ale także w momencie, gdy testament został uznany za nieważny bądź gdy osoby wskazane przez spadkodawcę nie chcą lub nie mogą przejąć majątku po zmarłym.
Reguły przyznania spadku wyznacza pokrewieństwo, małżeństwo lub przysposobienie. Dziedziczenie ustawowe jasno określa kolejność i wielkość udziałów spadkobierców. Pierwsze do przejęcia majątku po zmarłym mają prawo dzieci oraz małżonek, dzieląc się nim po równo, przy czym małżonek nie może otrzymać mniej niż 1/4 całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, w jego miejsce wchodzą jego zstępni (dzieci lub wnuki) i dzielą między siebie po równo jego udział. Takie same prawa do spadku mają również dzieci pozamałżeńskie . W przypadku, gdy spadkodawca nie miał dzieci, majątek przechodzi na małżonka, rodziców oraz rodzeństwo. W następnej kolejności pojawiają się dziadkowie zmarłego – dziedziczą oni w momencie stwierdzenia, że spadkodawca nie posiadał dzieci, małżonka czy rodzeństwa, a jego rodzice zmarli przed nim.
Istnieją jednak sytuacje, w których podczas prowadzenia sprawy spadkowej okazuje się, że zmarły nie posiadał rodziny bądź nikt z członków rodziny nie chce przejąć majątku po zmarłym. W takiej sytuacji spadek dziedziczy gmina, w której mieszkał spadkodawca.
Ostatnim ogniwem łańcucha dziedziczenia jest Skarb Państwa. Spadek przechodzi w jego ręce z chwilą gdy uznano, że zmarły nie pozostawił nikogo, kogo można by powołać do spadku, a także gdy nie udało się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Majątek przechodzi na rzecz Skarbu Państwa także w momencie ustalenia, że spadkodawca mieszkał i zmarł za granicą, a jednocześnie nie zadbał należycie o rozporządzenie majątku.
Czym jest zachowek?
Nie zawsze jest tak, że w testamencie, a zatem zapisie ostatniej woli zmarłego, pojawiają się najbliżsi członkowie rodziny. Spadkodawca może dowolnie zarządzać swoim majątkiem, w testamencie uwzględniając te osoby, które jego zdaniem na to zasłużyły. Mogłoby to jednak doprowadzić do sytuacji, w której bliscy zmarłego pozostaliby pominięci przy dziedziczeniu. Zabezpieczeniu ich interesu służy zachowek, wynikający ze szczególnie bliskich relacji ze spadkodawcą.
Zachowek jest roszczeniem o zapłatę określonej kwoty, która przysługuje najbliższym spadkodawcy. Chodzi o osoby pominięte w testamencie, a będące rodziną zmarłego w linii prostej, którym ustawowo przysługuje pewna część majątku. Do osób uprawnionych należą zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Istnieją jednak wyjątki, np. jeśli małżonkowie w chwili śmierci spadkodawcy znajdowali się w separacji, małżonek nie może liczyć na zachowek. Rodzice zmarłego otrzymają natomiast zachowek, o ile spadkodawca nie posiadał dzieci. Pozostałym członkom rodziny zachowek nie przysługuje.
Roszczenia o zachowek mogą wysunąć zarówno spadkobiercy testamentowi, jak i ustawowi. Można się o niego starać z przypadku pominięcia w testamencie lub w sytuacji, w której bliska osoba nie otrzymała należytej części majątku. Wartość zachowku oblicza się na podstawie wartości całego pozostawionego spadku oraz osób, którym ów spadek przysługuje. Kwota ta zależy również od wieku oraz stanu zdrowia czy zdolności do pracy osób bliskich.
Spadkodawca może jednak wydziedziczyć najbliższych członków rodziny. W tym momencie zarówno zstępnym, rodzicom jak i małżonkowi (jeżeli zostali wydziedziczeni) nie przysługuje prawo do zachowku.
Czym jest depozyt notarialny?
Do obowiązków notariusza należy nie tylko sporządzanie dokumentów w formie aktów notarialnych, ale także ich późniejsze przechowywanie. Na życzenie klienta notariusz może również przyjąć w depozyt pieniądze i papiery wartościowe. Zgodnie z brzmieniem art. 108 ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie „notariusz w związku z dokonywaną w jego kancelarii czynnością ma prawo przyjąć na przechowanie, w celu wydania ich osobie wskazanej przy złożeniu lub jej następcy prawnemu, papiery wartościowe albo pieniądze w walucie polskiej lub obcej.”
Czym jest księga wieczysta?
Księga wieczysta stanowi rejestr publiczny, w którym zawarto wszystkie informacje o danej nieruchomości. Dzięki temu dokumentowi jasny jest stan prawny domu, mieszkania lub działki gruntu . Każdy, kto zechce wziąć kredyt lub zakupić nieruchomość, powinien dobrze zapoznać się z treścią zawartą w księdze wieczystej. W ten sposób dowie się, czy na nieruchomości, którą chce kupić (domu , mieszkaniu działce) nie ciążą zaległe zobowiązania finansowe lub czy lokal nie posiada więcej niż jednego właściciela albo też czy nie ma innych osób uprawnionych do korzystania z mieszkania (służebność).
Księga wieczysta składa się z kilku działów obejmujących najistotniejsze, dotyczące nieruchomości informacje: geodezyjne, adresowe, a także dotyczące właściciela i przysługujących mu praw, obciążeń nieruchomości oraz hipotek.
Charakter ksiąg wieczystych reguluje ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2017 r. poz. 1007). Jest to dokument stwierdzający głównie to, kto jest prawnym właścicielem lokalu. Stanowi zabezpieczenie interesów zarówno sprzedającego, jak i kupującego nieruchomość.
Do obowiązków notariusza w tym przypadku należy:
- sporządzenie wniosku o wpis do księgi wieczystej w formie aktu notarialnego,
- wystąpienie ( w formie elektronicznej) z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej,
- obliczenie oraz pobranie opłaty sądowej.
Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece została poszerzona o Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. z 2016 r. poz. 312, z późn. zm.). Na mocy tej zmiany możliwość składania wniosków o wpis do księgi wieczystej w formie elektronicznej otrzymali notariusza, naczelnicy urzędów skarbowych oraz komornicy sądowi.
Co zmienia zastrzerzenie numeru PESEL?
Zgodnie z ustawą, z dnia 07.07.2023r. O zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia niektórych skutków kradzieży tożsamości – od 01 czerwca 2024 roku gdy stroną jest osoba, której numer PESEL został zastrzeżony notariusz ma obowiązek odmówić w następujących przypadkach:
- nabycia, zbycia lub obciążenia nieruchomości lub udziału w nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub udziału w nich,
- sporządzenia pełnomocnictwa do nabycia, zbycia lub obciążenia nieruchomości lub udziału w nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub udziału w nich
Z tego względu osoba, która zastrzegła swój numer PESEL a chce kupić lub sprzedać np.mieszkanie, działkę musi cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL.
Cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL, można dokonać:
- przy użyciu usługi elektronicznej do czego potrzebujesz profilu zaufanego, podpisu kwalifikowanego, e-dowodu lub danych do logowania do bankowości elektronicznej.
- złożyć pisemny wniosek w urzędzie gminy.
System musi przetworzyć wniosek dlatego bezpiecznie należałoby go złożyć odpowiednio kilka dni wcześniej np. 2 dni przed terminem umowy.
Po zawarciu umowy można oczywiście ponownie zastrzec swój numer PESEL.