W chwili zawarcia małżeństwa między mężem i żoną powstaje ustawowa wspólność majątkowa, którą mogą rozszerzyć bądź ograniczyć, jak też znieść podpisując stosowną umowę. Czynności tych mogą dokonać przed, jak i po zawarciu związku. Istotą umowy majątkowej małżeńskiej (zwanej także intercyzą) jest uregulowanie kwestii majątkowych między mężem i żoną bądź między narzeczonymi. Zastosowanie intercyzy zmienia ustawową wspólność majątkową i może prowadzić do:
- rozszerzenia – obie strony włączają do majątku wspólnego przedmioty, które zgodnie z ustrojem ustawowym należałyby do ich majątków osobistych;
- ograniczenia – występuje wówczas, gdy część przedmiotów, które ustawowo należałyby do majątku wspólnego przechodzi do majątku osobistego.
- rozdzielności – jest to stan, w którym nie istnieje wspólność majątkowa i strony mają wyłącznie majątki osobiste.
- rozdzielności z wyrównaniem dorobków – oznacza, iż podczas trwania małżeństwa występuje pełna rozdzielność majątkowa, zaś z chwilą ustania małżeństwa ochronie podlega interes tej strony, która miała mniejsze możliwości pomnożenia majątku np. z uwagi na wychowanie dzieci.
Małżeńska umowa majątkowa musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego – pod rygorem nieważności. Jej zawarcie w innej formie będzie powodowało nieważność zamieszczonych w niej zapisów. Należy przy tym mieć na uwadze, iż taka umowa – podobnie jak każda inna – może być zmieniona, jak też rozwiązania (przy czym rozwiązanie skutkuje powstaniem wspólności ustawowej).
Jakie są warunki sporządzenia umowy majątkowej małżeńskiej?
- u notariusza muszą pojawić się obie strony, narzeczeni lub małżonkowie (w tym przypadku ze skróconym odpisem aktu małżeństwa).
- zgoda na intercyzę obu stron (żadna ze stron nie może zostać do tego przymuszona),
- żadna ze stron nie może być ubezwłasnowolniona lub mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnych,
- notariusz musi zweryfikować tożsamość strony (ważne dokumenty tożsamości).